Katar jest jedną z najczęściej występujących dolegliwości u dzieci. Może być wywołany wieloma przyczynami i z reguły towarzyszą mu inne nieprzyjemne dolegliwości. To w jaki sposób postępować z katarem u dzieci zależy głownie od jego przyczyny oraz wieku dziecka.
Przyczyny kataru u dzieci
Nieżyt nosa, czyli pojawienie się stanu zapalnego nabłonka może być wywołany różnorodnymi przyczynami. Z reguły problem z katarem u dzieci może pojawić się na skutek przechodzenia przez dziecko infekcji, z reguły infekcji wirusowych, w niektórych przypadkach także infekcji bakteryjnych. Może zdarzyć się także tak, że przyczyną kataru u dziecka mogą być infekcje grzybiczne. Stan zapalny śluzówki nosa mogą wywoływać także określone czynniki czyli alergeny. W takim przypadku mówi się o alergicznym nieżycie nosa.
W większości przypadków zwykły katar, który jest wywołany infekcją wirusową, przy zastosowaniu domowych środków, izolowaniu dziecka oraz nie narażaniu go na czynniki mogące pogorszyć jego stan, przechodzą zwykle po kilku lub kilkunastu dniach. Warto jednak bacznie obserwować dziecko, bowiem przedłużający się katar najczęściej wymaga konsultacji z lekarzem rodzinnym lub pediatrą.
Warto wiedzieć także, że poza trzeba ww. wymienionymi przyczynami kataru u dzieci, mogą być także czynniki które nie mają związku z przeziębieniem, ani z alergią. W takich przypadkach czynnikami wywołującymi katar mogą być m.in. zewnętrzne czynniki drażniące np. dym czy być jedną z reakcji na przyjmowanie określonych leków.
Do innych przyczyn kataru u dzieci zalicza się:
– przerost tzw. trzeciego migdała, który powoduje trudności w pozbyciu się kataru,
– zapalenie zatok, które objawia się bólami głowy, bardziej obfitym katarem w godzinach porannych oraz nocnym kaszlem,
– pojawienie się ciała obcego w nosie jak np. waty, małych elementów jedzenia czy zabawek.
Katar u dziecka – objawy
Stanowi zapalnemu nabłonka nosa towarzyszą z reguły te same objawy. Do najczęściej występujących zaliczyć należy wyciek wydzieliny z nosa na zewnątrz lub jej spływanie po tylnej ścianie gardła, drapanie oraz świąd w nosie oraz kaszel i kichanie. W niektórych przypadkach pojawiają się także takie objawy jak:
– ogólne osłabienie organizmu,
– pieczenie spojówek,
– stan podgorączkowy, a w przypadku zakażenia bakteryjnego temperatura powyżej 38,5 stopni Celsjusza,
– ból głowy.
Jeśli dziecko sygnalizuje którekolwiek z tych objawów nie należy ich ignorować. Zwykły katar może świadczyć nie tylko o infekcji wirusowej ale także o infekcji alergicznej lub bakteryjnej, które będą wymagały kompleksowego i specjalistycznego leczenia i opieki.
Katar alergiczny, infekcyjny czy bakteryjny – jak odróżnić?
Istnieje kilka odmian kataru i w zależności od ich rodzaju stosuje się inne środki farmakologiczne oraz sposoby postępowania. Do trzech podstawowych typów kataru na jakie chorują dzieci zalicza się katar:
– alergiczny,
– infekcyjny,
– bakteryjny.
Alergiczny katar u dziecka
Przyczyną alergicznego kataru u dziecka jest określony alergen, który oddziałuje na dziecko oraz jego drogi oddechowe drogą wziewną, czyli podczas oddychania. To właśnie m.in. poprzez katar błona śluzowa reaguje na określony alergen. Z reguły objawia się on przezroczystą oraz wodnistą wydzieliną o rzadkiej i lejącej konsystencji. W niektórych przypadkach może dodatkowo pojawić się zapalenie zatok przynosowych, uczucie zatkania uszu a także nosa.
Warto pamiętać, że katar alergiczny może mieć albo charakter przewlekły lub sezonowy. W większości przypadków zależy to od tego jak długo dziecko jest nastawione na oddziaływanie określonego alergenu. W przypadku tzw. uczulenia na kurz, katar ma z reguły charakter ciągły, uczulenie na pyłki roślinne i dolegliwości związane z alergią ustają z reguły po okresie kwitnienia.
Infekcyjny katar u dziecka
Jedną z najczęstszych przyczyn pojawienia się kataru u dziecka są infekcje wirusowe. Rozprzestrzeniają się one drogą kropelkową i odpowiadają za nie z reguły rinowirusy a także wirus grypy i paragrypy. W początkowym etapie przybiera on wodnistą postać, której często towarzyszy kichanie, zatkany nos i w niektórych przypadkach podwyższona temperatura ciała a nawet gorączka. Nieleczony katar wirusowy może przerodzić się w infekcję bakteryjną. Jej oznakami są bardziej mętna i gęsta wydzielina z nosa, z reguły koloru zielonego lub żółtego.
Bakteryjny katar u dziecka
Tak jak wspomniano wcześniej, infekcja bakteryjna będzie wiązała się z temperaturą powyżej 38,5 stopnia Celsjusza, a katar będzie przyjmował postać mętną, gęstą, koloru zielonego lub żółtego. Przyczyną kataru bakteryjnego (jak sama nazwa wskazuje) są bakterie. Każdy rodzic powinien pamiętać, że kataru bakteryjnego nie należy ignorować, w każdej takiej sytuacji należy skonsultować się z lekarzem, bowiem nieleczony może prowadzić do ciężkich powikłań.
Jak radzić sobie z katarem u dzieci?
Pojawienie się kataru u dziecka wymaga szybkiej reakcji jego opiekunów oraz podjęcia odpowiednich środków. W tym przypadku ważne jest właściwe i racjonalne postępowanie. Jeśli katar został wywołany przez infekcję wirusową, warto podawać dziecku naturalne składniki zapobiegające oraz leczące objawy przeziębienia. W tym przypadku doskonale sprawdzą się m.in. cebula, czosnek czy miód. Dobrze też sprawdzają się naturalne syropy z maliny czy aronii które podane na ciepło będą rozgrzewały. Kluczowym jest też robienie inhalacji (np. z ziół, olejków eterycznych czy z soli kuchennej), które pomogą rozrzedzić oraz upłynnić zalegającą wydzielinę. Oczyszczanie nosa oraz jego udrażnianie przyniosą dziecku ulgę oraz pomogą szybciej powrócić do zdrowia. Dziecko podczas snu można także układać w pozycji na brzuchu, która naturalnie ułatwi usuwanie i wypływanie wydzieliny z nosa.
Z przypadku małych dzieci nadmiar wydzieliny można usuwać za pomocą gruszki lub aspiratora. Korzystając w tych przyrządów należy pamiętać, że czynności te należy wykonywać delikatnie, bowiem istnieje ryzyko uszkodzenia delikatnej śluzówki nosa. Nos dziecka należy także regularnie i systematycznie przecierać, przez co unika się przedostawania się wydzieliny do gardła oraz dalej do zatok oraz oskrzeli.
Jakie leki na katar u dziecka?
Poza wyżej wymienionymi naturalnymi i domowymi sposobami na nieżyt nosa u dziecka, można oczywiście wspomagać się środkami dostępnymi w aptece bez recepty. Do udrożnienia nosa oraz złagodzenia dolegliwości związanych z katarem u dziecka idealnie będą sprawdzały się roztwory wody morskiej lub soli fizjologicznej, leki których zadaniem jest obkurczenie błony śluzowej nosa oraz glikokortykosteroidy donosowe które stosuje się z reguły w przypadku ostrego zapalenia zatok.
Jeśli katar został wywołany przez alergię w jego leczeniu stosuje się z reguły leki przeciwhistaminowe. W przypadku dzieci starszych, które ukończyły 12. rok życia, stosuje się leki które zawierają w swoim składzie pseudoefedrynę. Jej zadaniem jest zmniejszenie przekrwienia błony śluzowej nosa, zmniejszenie obrzęku oraz obkurczenie naczyń włosowatych. Leki zawierające pseudoefedrynę zmniejszają ilość wydzieliny zalegającej w nosie oraz go skutecznie udrażniają.
Należy pamiętać, że dzieciom nie należy podawać preparatów przeznaczonych dla osób dorosłych. Z reguły są one zbyt silne oraz mogą poważnie uszkodzić śluzówkę nosa oraz zaostrzyć dolegliwości.
Katar u dziecka – kiedy do lekarza?
W niektórych przypadkach domowe sposoby oraz preparaty apteczne dostępne bez recepty nie zadziałają. Wówczas konieczna jest wizyta u specjalisty. Do lekarza należy udać się jeśli katar u dziecka utrzymuje się dłużej niż przez siedem dni a także jeśli jednym z objawów towarzyszących katarowi jest ból ucha czy gorączka. Jeśli rodzic lub opiekun podejrzewa, że katar ma związek z alergią, także należy udać się do lekarza specjalisty.
W przypadku noworodków oraz niemowląt pojawienie się kataru każdorazowo wymaga wizyty u lekarza pediatry. Z uwagi na to, że drogi oddechowe nowo narodzonych dzieci są jeszcze bardzo krótkie, wszelkie infekcje mogą rozwijać się dużo szybciej. Nieleczony i ignorowany katar u noworodka lub niemowlaka może bardzo szybko przekształcić się w poważną infekcję taką jak m.in. zapalenie płuc, krtani czy zapalenie ucha.
W przypadku starszych dzieci warto w pierwszej kolejności rozpocząć leczenie domowymi sposobami. Jeśli w ciągu kilku dni nie nastąpi poprawa, należy udać się do lekarza prowadzącego, który oceni stan dziecka i w razie potrzeby zaleci odpowiednie leczenie. Leczenie farmakologiczne w przypadku większych dzieci z reguły polega na podawaniu leków przeciwhistaminowych, które szybko przywracają drożność nosa.
Jeśli pomimo długotrwałego stosowania leków przepisanych przez lekarza pediatrę katar nadal się utrzymuje, warto rozważyć wizytę u lekarza laryngologa. Przedłużający się, uporczywy katar może być spowodowany także skrzywieniem przegrody nosowej czy przerośnięciem tzw. trzeciego migdałka.
Inny sposób leczenia kataru będzie przyjęty także w przypadku jeśli został on wywołany infekcją alergiczną. W takim przypadku należy dokonać eliminacji alergenu z otoczenia oraz przeprowadzić odpowiednią terapię. Lekarz alergolog w tym przypadku decyduje się z reguły na leczenie lekami antyhistaminowymi, sterydami domowymi lub lekami antyleukotrienowymi.
